Antenna Conference 2019

Antenna 2019

Moderator Nathan de Groot praatte op bevlogen wijze de verschillende presentaties van de Antenna Conference aan elkaar. Hij nam de tijd om vragen te stellen aan de deelnemers en de gasten in het publiek. Zoals aan Joseph Grima, Creative director van Design Academy Eindhoven. Grima benadrukte dat ontwerpers van vandaag een ongekende vrijheid hebben. Met een creatieve blik kijken zij naar de wereld om ons heen en formuleren antwoorden die verder gaan dan het product. In de daaropvolgende 20 presentaties, geselecteerd uit de wereldwijde inzendingen, kwamen verschillende aspecten van de designwereld aan bod.

Persoonlijk ontwerp

De meeste ontwerpers beginnen met een persoonlijke fascinatie. Twee Antenna ontwerpers koppelde dit ook aan een verhaal uit hun familie. Voor Dimitry Suzana was de diagnose van een tante met ALS het startpunt van een onderzoek naar euthanasie. Zijn project Unfit to Live probeert door middel van een interactieve installatie de bezoeker aan het denken te zetten over wat het betekent als je geen controle meer over je eigen lichaam hebt. Je zit opgesloten in een glazen doos en de enige uitweg is een escape knop. Suzana maakt pijnlijk duidelijk dat patiënten met ALS geen escape knoppen hebben.

Claudia Adiwijaya nam de herinnering aan haar vader, opgeroepen door geur, als een uitgangspunt. Zij onderzoekt in Essentia de relatie tussen aroma’s en persoonlijke herinneringen. Ze ontwikkelde hiervoor een draagbaar kunstobject wat niet alleen mooi is om te zien, maar ook langzaam een herkenbaar aroma vrijgeeft.

Een fascinatie of een willekeurige ontdekking kan aanleiding zijn tot de meest vooruitstrevende projecten. Productontwerper Luisa Kahlfeldt had nooit gedacht een nieuwe luier te ontwerpen. Het was de ontdekking van kwaliteiten van de pure vezel die haar aan denken zet. Ze liet er een textiel van weven wat uitermate geschikt bleek voor luiers. Een vergelijkbare ontdekking tijdens haar onderzoek bracht Karlijn Sibbel er toe een volledig nieuw materiaal te ontwikkelen. Reflex gebruikt de memory kwaliteiten van een samengesteld materiaal. Door verhitting vormt het zich weer naar de oorspronkelijke vorm.

Een dagelijkse route kan soms ook inspiratie opleveren. Garett Benisch fietst van universiteit naar huis langs het Gowanus kanaal. Hij zag er leven en schoonheid, maar ook veel vervuiling, vooral van het riool. Daar moest hij iets mee. De vervuiling bleek vooral uit poep te bestaan. Via experimenteel onderzoek ont-wikkelde uit deze biosolids een pen, inclusief inkt. Waarom een pen? Deze staat per toeval heel dicht bij de mens: je doet hem in je haar, het puntje in je mond als je nadenkt of je schrijft op je hand een kruisje om er-gens aan te denken. Nu is de cyclus rond: van poep naar pen.

Identiteit & ontwerp

Ontwerp kan ook een krachtig middel zijn voor sociale veranderingen. Het kan helpen mensen dichterbij elkaar te brengen of juist bewustwording te creëren. Zoals de morsecode in het project Voicing Borders van Irakli Sabekia. Voor de aanleg van grensscheiding tussen Rusland en Oekraïne werden talloze dorpen gesloopt, alsof ze nooit bestaan hadden. Op hun plek staat nu een hek van prikkeldraad. Een bezoek aan Rusland inspirerende hem tot de mogelijkheid van dit draad een radioantenne te maken. Niet voor propaganda maar voor morsecode. De geografische locatie en de namen van de dorpen zette hij om in morsecode en verspreidt hij zodoende via de draad. Een krachtige metafoor voor de politieke situatie.

Zana Masombuka gebruikt ook haar creatieve stem om meer bewustwording te creëren. In haar geboorteland Zuid-Afrika probeert ze door middel van foto’s vorm te geven aan een nieuwe identiteit voor de Ndebele stam. In een krachtig betoog vertelt ze ook het belang van een nieuwe Afrikaanse identiteit. Haar fotoserie The Ndebele Superhero voegt beeld bij dit woord.

In New York onderzoekt Antya Waegemann iets waar helaas nog te veel vrouwen mee te maken krijgen: seksueel misbruik. Het misbruik zelf is al traumatiserend maar ook de verdere afhandeling in het ziekenhuis blijkt door onkundig personeel of zelfs het gebrek aan kits, buitengewoon stressvol te zijn. Dat moet anders. Waehemann ontwikkelde daarom een makkelijk te gebruiken Rape kit, eenvoudig en niet intimiderend.

Inclusief ontwerp

Een van de grootste sociale uitdagingen is inclusiviteit. Het is het modewoord van dit moment, ook in de ontwerpwereld. In plaats van verschillen te benadrukken, wordt gezocht hoe we dichter bij elkaar kunnen komen. Dat begint bij onderwijs. De Westerse maatschappij beoogt openminded te zijn, maar toch blijkt dit in praktijk niet altijd zo te zijn. Daarom ging Jack Newbury terug naar de basis. Op de middelbare school wordt er vrij weinig aan seksuele voorlichting gedaan en als die al gegeven wordt, is die gestoeld op traditionele opvattingen. Daarom bedacht hij de Inclusive Sexual Education kit, een feloranje doos met daarin voorlichtingsmateriaal in genderneutraal blauwgroen.

Een andere uitdaging vormt ontwerpen voor mensen met een beperking. Katie Brown stelt dat we onze opvattingen moeten omdraaien. Een “normaal” ontwerp aanpassen aan mensen met een beperking moet worden veranderd in een nieuw "normaal" ontwerp, voor iedereen toepasbaar. Zo kwam ze uit bij gehoorapparaten. Ze ontdekte dat er twee opvattingen zijn: De medische wereld wil vooral de beperking onzichtbaar maken met kleine vleeskleurige apparaten, of er zijn ontwerpen die juist een statement maken met glitters of felle kleuren. De meeste mensen zitten echter in het midden: Niet wegwerken en niet opvallen. Zij ontwikkelde daarom een nieuw neutraal gehoorapparaat. Ze vergelijkt het met een bril, iets waar iedereen inmiddels aan gewend is.

Bij het gehoorapparaat kun je visueel kiezen welke het beste bij je past. Maar wat als zicht je beperking is? Hoe kun je kiezen wat bij je past als je niet kunt zien? Camila Chiriboga helpt in haar project drie individuen met de ontwikkeling van nieuwe kleding, aangepast aan hun wensen. De een wil opvallend gekleurde kleding, de ander formele kleding om te dragen op werk en de ander juist hippe kleding om niet bij klasgenoten uit de toom te vallen. Het werd een bijzondere collectie die ook binnenstebuiten te dragen is en met speciale tags die op een tactiele manier de kleding beschrijven. Zo kunnen mensen met een visuele beperking zelfstandig kiezen hoe ze zich willen kleden.

Productontwerp

Hoewel verschillende onderzoeken leidden tot een concreet product, was er eigenlijk maar een ontwerper die een echt product presenteerde. Tobias Trübenbacher presenteert zijn project IGNIS. Het is een ogenschijnlijk simpel product maar met een ingenieuze techniek. Uit onderzoek blijkt dat 1,3 biljoen mensen geen toegang tot elektriciteit hebben, omdat het er simpelweg niet is of omdat rampen of oorlogen het onmogelijk maken. Wat iedereen over de hele wereld wel heeft, is vuur. Vuur brandt op natuurlijke grondstoffen, wordt gebruikt om op te koken en verspreidt licht. Trübenbacher geeft hier nog een extra functie aan doormiddel van IGNIS. Het apparaat zet de hitte om in elektriciteit. Zo wordt het apparaat een accu voor het opladen door middel van usb, maar bovenal is het een lamp. Vuur wordt elektriciteit.

Future food

Een van de groeiende problemen, naast het klimaat, is voeding. Hoe zorgen we ervoor dat we nu en in toekomst een gezonde voeding binnen krijgen, met genoeg voedingsstoffen en op een duurzame manier geproduceerd. Thom Bindels, tevens een van de vijf VPRO De Toekomstbouwers dit jaar, begint met verbouwen van gewassen. Ontbossing is een van de grote wereldwijde landbouwproblemen. Wanneer de bossen gekapt worden, spoelt de grond met waardevolle voedingsstoffen weg. Hij bedacht daarom een flexibel kartonnen vak systeem wat in de grond ingegraven kan worden. De structuur biedt de groeiende plant bescherming tegen wegspoelen. Wanneer de plant groeit, gebruikt de plant het karton als houvast en als voedingsstof. Het is een begin om landbouw weer mogelijk te maken en tegelijkertijd de wereld weer groener te maken.

Een van de belangrijkste stoffen voor de groei van bijvoorbeeld wortels, is fosfor. Dit wordt echter steeds schaarser. We eten het op en scheiden het weer uit via onze urine waarna het verdwijnt. Dat moet anders dachten Aniek Vetter en Sylvia Debit. Zij ontwierpen P-Bank: een systeem waarin bezoekers hun urine kunnen ‘doneren’. Achter de schermen wordt uit de urine het fosfor gedestilleerd. Dit kan dan vervolgens worden gebruikt in de landbouw. De ontwerpers voorzien een toekomst waarin een dergelijk systeem kan worden ingebouwd in bijvoorbeeld Nederlandse treinen, met een destilleerderij in Utrecht, het kruispunt van alle treinen.

Hyun seok An zoekt de oplossing voor voeding nog dichterbij. Hij ontwierp een thuisboerderij voor algen. Algen zijn in staat tot 10 keer meer CO2 op te slaan en zijn buitengewoon voedzaam. Toch associëren veel mensen algen met iets vies, iets wat stinkt en wat je in vies water ziet. An wilde deze context veranderen en zo het imago van algen verbeteren. Dus bedacht hij een esthetisch systeem voor aan de muur. In de transparante containers voeg je simpelweg water, voedingsstoffen en algen toe en de natuur doet de rest. Wanneer de algen donkergroen zijn geworden, kunnen ze geoogst worden, een kwestie van het bakje omkiepen in een schepnetje en ze zijn klaar voor consumptie.

Architectuur

Soms kan een kleine ontdekking het begin zijn van iets groots. Tijdens haar studie kwam Kathryn Larsen op het spoor van Eelgrass. Het bleek een bijzonder geschikt bouwmateriaal te zijn met een hoge isolerende waarde. Het werd in het verleden door vrouwen aangebracht als dakbedekking. Helaas bleek de techniek bijna verdwenen te zijn. En de enige informatie die beschikbaar was in het Deens. Dus leerde Larsen Deens en ging verder met het onderzoek. Diverse test resulteerden uiteindelijk in een toepasbaar prototype. Het werden duurzame prefab platen, geschikt om te gebruiken in moderne architectuur. Haar onderzoek is nu beschikbaar in het Engels. Zo kunnen we leren van ons verleden om een betere toekomst vorm te geven.

Samen kunnen we de bebouwde omgeving, duurzamer en beter maken. Zowel in materiaal als in manier van handelen. Dit laat Nikol Kirova zien in haar project Synapse. Zij ontwikkelt vanuit het materiaal graphene een kleine slimme tegel. Deze tegel kan worden ingebed in de stedelijke ruimte om zo meer inzicht in verkeerssystemen te verzamelen. De gedragssystemen kunnen worden blootgelegd en laten zien waarom mensen bewegen op de manier dat ze doen, en welke routes ze nemen en waarom. De data is waardevol, maar anoniem. Een eerste aanzet om de intelligente steden te ontwerpen.

Storytelling

Het bijzondere aan Antenna is het luisteren naar al deze verhalen. De ontwerpers vertellen op bevlogen wijze over hun fascinatie en de weg die ze hebben afgelegd om tot het ontwerp te komen. Het is daarom extra interessant te zien dat ook ontwerpers kijken naar de wijze van verhaal vertellen zelf. Hoe wordt een verhaal verbeeld? Christian Leban’s animaties vertellen zijn verhaal zoals zijn reis naar China, maar laten ons tegelijkertijd ook kritisch naar ons zelf kijken. Kunnen wij wel zonder onze telefoon bijvoorbeeld? Hij nodigt het publiek uit de ogen te sluiten en even bewust niets te doen.

Michael Wagner daarentegen gebruikt technologie juist als belangrijk onderdeel. Hij wil de grenzen tussen VR en werkelijkheid te laten vervagen. In zijn video Marble Maze laat hij kinderen een balletje volgen dat van fysiek naar digitaal naar fysiek gaat. Zo vraagt hij zich af of het mogelijk is om met de huidige technologie een performance te maken die over meerdere plekken wordt verdeeld.

Malena Arucci vertelt op geheel eigen wijze haar verhaal. Zij gebruikt theatertechnieken in combinatie met haar fascinatie voor kostuum en beeldhouwkunst om tot een nieuwe wijze van verhaal vertellen te komen. Haar afstudeerproject Conspirational Mythologies onderzoekt hoe Fake News en foute informatie de grenzen tussen fictie en realiteit doen vervagen. Hoe ontstaat een nieuwe mythe? Bestaat Finland wel echt?