Column: Echt nep - nep echt

Deze overweldigende expositie – ervaring is eigenlijk een betere omschrijving – van het kunstcollectief ARK wordt bestuurd door een geheimzinnige algoritme. Dat zoekt beelden op het internet bij elkaar met zoektermen in de dertien belangrijkste talen en katapulteert ze terug naar de echte wereld. Maar niet helemaal zonder menselijke inbreng. In MU hangen namelijk sensoren die de bewegingen van de bezoekers tracken. Is er niemand? Dan gaan de schermen op paars. Bij veel bezoek intensiveert de beeldbombardement. Maar waar kijken we naar? Wanneer was deze honkbalwedstrijd? Waar is dat woedende straatprotest? De beelden zijn echt maar tegelijkertijd compleet gemanipuleerd.

Van fake news en deep fakes tot augmented realities en data driven polictics – de grenzen tussen on- en offline versmelten. Kijk maar op Manifestations, het grootste art & tech-event tijdens DDW. En dit jaar al helemaal, omdat de online-expositie van vorig jaar in zijn geheel te zien is in de Melkfabriek. Kunstenares Ines Alpha bijvoorbeeld, die digitale make-up maakt die ons online volledige esthetische vrijheid geeft. Waarom zou je wallen onder je ogen hebben op Teams als je een bloemengezicht kunt dragen? Zelfs in onze persoonlijkheid lopen echt en nep kriskras door elkaar.

Wat echt en nep is vervaagd. De jonge ontwerper en kersverse winnaar van een Dutch Design Award in de categorie Young Designer, Audrey Large, speelt precies met deze paradox in haar enigmatische werk. Large, in 2019 jaar afgestudeerd aan de Design Academy, maakt eigenzinnige sculpturen waarvan het materiaal en ook de maaktechniek volstrekt ongrijpbaar blijven. Tegelijkertijd maakt ze animaties vol digitale beeldmanipulatie die bijna letterlijk van het scherm spatten, zo de echte wereld in. Haar fysieke sculpturen ogen gephotoshopt en haar digitale visuals zijn vakkundig geboetseerd.

Audrey Large is niet de enige ontwerper die zich begeeft in deze schemerwereld tussen digitaal en analoog. Onder de nominaties van de Dutch Design Awards bevindt zich ook The Fabricant, een heus modehuis dat visuele effecten uit de filmindustrie gebruikt om een digitale collecties te creëren die uitsluitend bestaan op beeldschermen, of te bekijken zijn met vr-brillen of augmented reality-applicaties. Het project False Mirror van de ontwerpstudio Alllesss bestaat uit een live vr-performance en een hybride tentoonstelling, waarin bezoekers met elkaar communiceren in een virtuele omgeving; Alllesss is genomineerd voor een Dutch Design Award in de categorie Data & Interaction die vrijdag wordt uitgereikt.

En dan is het nog maar een kleine stap naar producten die geheel en al door AI zijn ontworpen. De Design Academy-graduate Anna Resei neemt met haar speculatieve project Antishape een voorschot op deze toekomst. Wat als met machine learning jouw online gegevens worden geanalyseerd, waarna zonder menselijke tussenkomst een object wordt vervaardigd dat geheel voldoet aan jouw ‘objectieve’ smaak? Zien we het verschil? Zo niet, is dat erg? Kan een algoritme wel creatief zijn trouwens? En wat betekent dit voor de toekomst van de ontwerper? Het zijn de vragen die nu nog speculatief zijn, maar binnenkort urgent. Misschien wel eerder dan wij denken. Of zouden willen.